ایران خودرو

ایران خودرو (با نام تجاری ایکو، IKCO) شرکت خودروسازی ایرانی است که دفتر مرکزی آن در تهران قرار دارد و در مرداد ۱۳۴۱ برادران خیامی آن را بنیان نهادند. این شرکت نخست ایران ناسیونال نام داشت و نخستین سری تولیدات آن، گونه‌ای اتوبوس بود.

در سال ۱۳۴۵، با قراردادی با شرکت روتس انگلستان، ایران ناسیونال برنامه‌ریزی تولید پیکان را انجام داد و از ۲۴ اردیبهشت ۱۳۴۶ کارخانهٔ ویژهٔ آن گشایش یافت و ساخت انبوه آن کلید خورد. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ پیکان در مدل‌های کار، لوکس، جوانان، استیشن و وانت ساخته شد. انواع اتوبوس، مینی‌بوس و آمبولانس نیز در این سال‌ها در این شرکت تولید می‌شد. در سال ۱۳۵۲، شرکت هدف‌گذاری کرد که به خودکفایی برسد و محصولاتی تمام ایرانی به فروش برساند. در این راستا، چندین کارخانه و شرکت تامین‌کننده در سراسر ایران تأسیس شد. شرکت در سال ۱۳۵۶ دارای قصد جدی برای تولید جایگزین پیکان بود که با وقوع انقلاب ۱۳۵۷ و جنگ ایران و عراق، پروژه کنسل شد و در نهایت این شرکت با پژوی فرانسه و شرکای خارجی برای تولید خودروهای جدید در ایران به توافق رسید.

در دهه ۱۳۶۰، این شرکت با توجه به بحران‌های اقتصادی ایران، تا نزدیکی تعطیلی کامل پیش رفت که با اعلام آمادگی پژو برای همکاری، ایران خودرو دچار تحولی بزرگ شد. پژو به شریک ایران خودرو در ایران تبدیل شد و محصولات این شرکت را در شمار بسیار بالا در ایران به فروش رساند. پژو ۴۰۵، ۲۰۶، ۲۰۷ و پارس توانستند بخش بزرگی از بازار ایران را در اختیار بگیرند که سود قابل توجهی برای شرکت فرانسوی داشت. ایران خودرو با رنو، دیگر شرکت خودروسازی فرانسوی نیز همکاری کرد و ال۹۰، از محصولات ارزان‌قیمت این شرکت را به شکلی موفق در بازار ایران به فروش رساند. بسیاری از کارشناسان ایرانی باور دارند که با عدم مدیریت صحیح، ایران خودرو از شرکتی خودکفا به یک ابزار فروش برای شرکت‌های خارجی تبدیل شده‌است. با این وجود، این شرکت دو خودروی کاملاً اختصاصی سمند (۲۰۰۲) و دنا (۲۰۱۵) را تولید کرده‌است. سمند محصول سال ۲۰۰۲، نخستین خودروی ملی ایران نامیده شد.

خودرو

خودرو یا ماشین یا اتومبیل (به فرانسوی: Automobile)، به فارسی افغانستان: موتر، به وسیله نقلیه چرخ‌دار گفته می‌شود که با موتور، خود را حمل می‌کند این بدین معنی است که خودرو بدون ارتباط با وسیله دیگر و به کمک نیروی موتور خود، قادر به حرکت است. امروزه خودروها بیش از جابه‌جایی بار، افراد را جابه‌جا می‌کنند.^[۱][۲]

اصولاً برای تمام وسایلی که دارای منبع قدرت باشند و به خودی خود بتوانند حرکت کنند، می‌توان واژهٔ خودرو را به‌کار برد. لیکن کاربرد این واژه در زبان فارسی دارای تعریف مشخص است و به وسایل متحرکی گفته می‌شود که همگی دارای حرکت بوده و با زمین در تماس هستند. با این نگاه خودرو گونه‌ای ماشین چرخ‌دار موتوری است، که نخستین سازندگان آن را با هدف ترابری سرنشینان در جاده‌ها طراحی نمودند.

اخیراً تلاش زیادی برای جایگزینی خودروهای درون‌سوز با خودروهای برقی شده‌است

بنز ولو مدل (۱۸۹۴) ساخته‌شده توسط کارل بنز
طبقه‌بندی	وسیله نقلیه
صنعت	صنایع مختلف
کاربرد	ترابری
منبع سوخت	بنزین، سوخت دیزل، الکتریسیته، هیدروژن، انرژی خورشیدی
نیرو	بله
پیشرانه	بله
چرخ‌ها	۳–۴ به بالا
محورها	۱–۲
مخترع	کارل بنز

ایران

 

جمهوری اسلامی ایران

ایران

شعار: «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی»^[۱]

سرود ملی: سرود ملی ایران
 

فهرست

0:00

پایتخت
(و بزرگترین شهر)

تهران
۳۵°۴۱′ شمالی ۵۱°۲۵′ شرقی

اقلیت‌ها

فهرست زبان‌ها[نمایش][نمایش]

فهرست گروه‌های قومی[نمایش][نمایش]

نام اهلیت

• ایرانی^[۳]
• پارسی (تاریخی)^[۳]

دولت

• دوژور:
  جمهوری اسلامی ریاستی متمرکز
• دفاکتو:
  اقتدارگرای دینی-جمهوری متمرکز^[۴][۵][۶] نظام ریاستی تحت نظر رهبری^[۷]

 - 

رهبر

سید علی خامنه‌ای

 - 

رئیس‌جمهور

حسن روحانی

 - 

معاون اول رئیس‌جمهور

اسحاق جهانگیری

 - 

رئیس مجلس

محمدباقر قالیباف

 - 

رئیس قوه قضائیه

ابراهیم رئیسی

قانون‌گذاری

 - 

مجلس اعلا

• مجمع تشخیص مصلحت نظام
• شورای نگهبان
• مجلس خبرگان رهبری

 - 

مجلس سفلا

مجلس شورای اسلامی

چکیدهٔ بنیان‌گذاری

 • 

پادشاهی ماد

حدود ۶۷۸ پ. م 

 • 

شاهنشاهی هخامنشی

۵۵۰ پ. م 

 • 

شاهنشاهی اشکانی

۲۴۷ پ. م 

 • 

شاهنشاهی ساسانی

۲۲۴ م 

 • 

آل بویه

۳۱۲ 

 • 

دودمان صفویان

۸۸۰ 

 • 

دودمان پهلوی

۲۴ آذر ۱۳۰۴ 

 • 

انقلاب ۱۳۵۷ ایران

۱۷ دی ۱۳۵۶ – ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ 

 • 

قانون اساسی کنونی

۲ آبان ۱۳۵۸ 

 • 

آخرین اصلاح

۶ مرداد ۱۳۶۸ 

مساحت

 - 

مجموع

۱٫۶۴۸٫۱۹۵ کیلومترمربع (هجدهم)
۶۳۶٫۳۷۲ مایل مربع 

 - 

درصد آب‌ها

۷٫۰۷

جمعیت

 - 

 برآورد ۱۳۹۹

۸۳٫۵۶۰٫۱۶۲^[۸] (هفدهم)

 - 

تراکم

۵۰/کیلومترمربع (۱۲۶)
۱۳۱/مایل‌مربع

تولید ناخالص داخلی (PPP)

تخمین ۲۰۱۹

 - 

مجموع

▼ $۱٫۴۷۱ تریلیون^[۹] (۱۸)

 - 

تولید سرانه

▼ $۱۷٫۶۶۲^[۹] (۶۶)

تولید ناخالص داخلی:GDP (اسمی)

تخمین ۲۰۱۹

 - 

مجموع

▲ $۴۵۸٫۵۰۰ میلیارد^[۹] (۲۵)

 - 

سرانه تولید ناخالص

▲ $۵٫۵۰۶^[۹] (۹۵)

جینی (۲۰۱۶)

۴۰٫۰ 

شاخص توسعه انسانی (۲۰۱۸)

۰٫۷۹۷ (۶۵)

واحد پول

ریال (IRR)

منطقه زمانی

IRST (ساعت جهانی+۳:۳۰)

 - 

تابستان (دی‌اس‌تی)

IRDT (ساعت جهانی+۴:۳۰)

قالب‌های تاریخ

روز/ماه/سال (گاه‌شماری هجری خورشیدی)

جهت رانندگی

راست

ISO 3166 code

IR

دامنهٔ اینترنت

• ‎.ir
• .ایران

پیش‌شمارهٔ تلفن

+۹۸

ایران ( تلفظ ^{راهنما·اطلاعات}، نام رسمی: 

جمهوری اسلامی ایران) کشوری در آسیای غربی است. این کشور با ۱٫۶۴۸٫۱۹۵ کیلومتر مربع پهناوری، دومین کشور بزرگ خاورمیانه است. ایران از شمال غرب با ارمنستان و آذربایجان، از شمال با دریای خزر، از شمال شرق با ترکمنستان، از شرق با افغانستان و پاکستان، از جنوب با خلیج فارس و دریای عمان و در غرب با عراق و ترکیه هم‌مرز است. این کشور خاورمیانه‌ای، جایگاه استراتژیکی در منطقهٔ خلیج فارس دارد و تنگه هرمز در جنوب آن، مسیری حیاتی برای انتقال نفت خام است.

این کشور، میزبان تمدن‌های کهنی چون ایلام، جیرفت و زاینده‌رود بوده‌است. نخستین‌بار در سدهٔ هفتم پیش از میلاد، در دوران پادشاهی ماد بود که بخش‌های قابل توجهی از فلات ایران یکپارچه شد. در سدهٔ ششم پ. م، شاهنشاهی هخامنشی توسط کوروش بزرگ بنیان نهاده شد تا ایران یکی از بزرگ‌ترین امپراتوری‌های تاریخ را تشکیل دهد. در سدهٔ چهارم پ. م، اسکندر مقدونی این امپراتوری را پایان داد و ایران به بخشی از ممالک هلنیستی تبدیل شد. پدیداری شاهنشاهی اشکانی در سدهٔ سوم پ. م، بار دیگر این کشور را تحت فرمان یک شاهنشاهی ایرانی قرار داد. در سدهٔ سوم م، شاهنشاهی ساسانی، یک امپراتوری گستردهٔ دیگر، در ایران به قدرت رسید و برای چهار سده بر سرزمینی پهناور حکومت کرد. درگیری تاریخی ایرانیان با رومیان، کمک کرد تا از سوی دیگری غافلگیر شوند؛ در میانه‌های سدهٔ هفتم م، مسلمانان، امپراتوری ساسانی را سرنگون کردند و اسلام را به جای دین‌های ایرانی، رواج دادند. در دوران خلافت اسلامی، فعالیت‌های ادبی، علمی و هنری ایرانی نه تنها پایان نیافت، بلکه بار دیگر به شکوفایی رسید و ایرانیان و دوران طلایی اسلام بر یکدیگر اثری برجسته و دوطرفه داشتند. از سدهٔ نهم م، میان‌دورهٔ ایرانی آغاز شد و نخستین حکومت‌های ایرانی‌تبار پس از اسلام، پدیدار شدند. در سدهٔ دهم م، اقوام ترک به این کشور آمدند و حکومت‌هایی را تشکیل دادند که بر بخش بزرگی از ایران، حکومت می‌کردند. از سدهٔ ۱۳ م، حملهٔ مغول به ایران روی داد که به تشکیل ایلخانان انجامید.

با پدیداری صفویان، ایران، تحت یک حکومت مستقل بومی، متحد شد و مذهب آن به شیعه تغییر یافت. پس از این، افشاریان و زندیان به ترتیب بر ایران، فرمان راندند. در دوران قاجاریان، جنگ‌هایی با روسیه انجام شد که سرزمین‌های قابل توجهی را از این کشور جدا کرد؛ در همین دوران، در دههٔ ۱۲۸۰، جنبش مشروطهٔ ایران قدرت گرفت و قانون اساسی مشروطه را بر این کشور، حاکم کرد. از سال ۱۳۰۴، حکومت ایران به شکل رسمی به دودمان پهلوی سپرده شد که با اصلاحات گسترده و ایجاد زیرساخت نوین برای ایران، همراه شد. دوران محمدرضا پهلوی با اعتراضات فراوانی علیه وی همراه بود و آخرین شاه ایران، به سوی خودکامگی و سرکوب مخالفان پیش رفت؛ در این دوران، صنعت نفت ایران، ملی شد و با وجود آنکه اصلاحات ادامه داشتند، نارضایتی‌ها افزایش یافت تا با انقلاب ۱۳۵۷، این کشور، تحت نظام جمهوری اسلامی ایران اداره شود. از سال ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ نیز این کشور درگیر جنگی گسترده با عراق بود.

ایران کنونی، یک جمهوری اسلامی با بخش قانون‌گذار است و این نظام ترکیبی، تحت نظر رهبر ایران قرار دارد. جمعیت کل استان‌های ایران از ۸۳٫۵ میلیون تن، می‌گذرد و تهران، پایتخت و بزرگ‌ترین شهر این کشور است. ایران از اعضای مؤسس سازمان ملل متحد، سازمان همکاری اقتصادی، سازمان همکاری اسلامی و اوپک است و یک قدرت متوسط[۱۰] و منطقه‌ای[۱۱] بزرگ شمرده می‌شود. ایران، زیرساخت قابل توجهی در بخش‌های خدماتی، صنعتی و کشاورزی دارد که اقتصاد این کشور را توانمند می‌سازند اما این اقتصاد هنوز بر فروش نفت و گاز متکی است و از فساد مالی رنج می‌برد. منابع طبیعی ایران، قابل توجه هستند و در میان اعضای اوپک، ایران سومین دارندهٔ ذخایر بزرگ اثبات شدهٔ نفت است. میراث فرهنگی این کشور، غنی است و فهرست میراث جهانی یونسکو در ایران از ۲۴ مورد تشکیل می‌شود. ایران، جامعه‌ای با قومیت و فرهنگ‌های گوناگون دارد و گروه قومی و فرهنگی غالب این کشور، برآمده از فارسی‌زبانان آن است. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اسلام شیعه را دین رسمی ایران اعلام کرده‌است و اکثریت مردم این کشور، پیروان همین مذهب هستند. زبان رسمی این کشور نیز فارسی است.

پرشین

زبان فارسی

(تغییرمسیر از پارسی)

پرش به ناوبریپرش به جستجو

«فارسی» و «پارسی» به اینجا تغییر مسیر دارند. برای دیگر کاربردهای این دو، فارسی (ابهام‌زدایی) و پارسی (ابهام‌زدایی) را ببینید.

پارسی
گویشگاه‌ها:	به‌طور بومی در ایران، افغانستان، تاجیکستان، جنوب ازبکستان و به گونهٔ محدودتر در بحرین، قزاقستان، پاکستان، ترکمنستان.
شمار گویشوران:	حدود ۱۱۰ میلیون تن[۱][۲]
خانواده:	هندواروپایی زبان‌های هندوایرانی زبان‌های ایرانی    زبان‌های ایرانی غربی     زبان‌های ایرانی جنوب غربی      پارسی
زبان رسمی
زبان رسمی در:	ایران  افغانستان  تاجیکستان
مرجع رسمی:	فرهنگستان زبان و ادب فارسی
کد زبان
ISO 639-1:	fa
ISO 639-2:	per‏ (B)	fas‏ (T)
ISO 639-3:	either: fas – فارسی prs – فارسی افغانستان tgk – فارسی تاجیکی aiq – اویماق bhh – بخارایی deh – دهواری drw – دروازی haz – هزارگی jpr – جیدی phv – پهلوانی
یادداشت: این صفحه ممکن است دارای کدهای یونیکد باشد.

فارسی یا پارسی یکی از زبان‌های هندواروپایی در شاخهٔ زبان‌های ایرانی جنوب غربی است که در کشورهای ایران، افغانستان،^[۳] تاجیکستان^[۴] و ازبکستان^[۵] به آن سخن می‌گویند. فارسی زبان رسمی کشورهای ایران و تاجیکستان و افغانستان است. زبان رسمی کشور هندوستان نیز تا پیش از ورود استعمار انگلیس، فارسی بود.^[۶]

فا، fa: نماد زبان فارسی

زبان فارسی را پارسی نیز می‌گویند. زبان فارسی در افغانستان به‌طور رسمی دری و در تاجیکستان تاجیکی خوانده شده‌است.^[۷]

در سال ۱۸۷۲ در نشست ادیبان و زبان‌شناسان اروپایی در برلین، زبان‌های یونانی، فارسی، لاتین و سانسکریت به عنوان زبان‌های کلاسیک جهان برگزیده شدند. بر پایهٔ تعریف، زبانی کلاسیک به‌شمار می‌آید که یکم، باستانی باشد، دوم، ادبیات پرباری داشته باشد و سوم در واپسین هزاره زندگانی خود دگرگونی‌های اندکی کرده باشد.^[۸]

فارسی از دیدگاه شمار و گوناگونی ضرب‌المثل‌ها در میان سه زبان نخست جهان است.^[۹] با آمدن واژگان از زبان عربی (و زبان‌های دیگری مانند یونانی، آرامی، ترکی و غیره) به زبان فارسی، این زبان از نظر شمار واژه‌ها یکی از غنی‌ترین و پرمایه‌ترین زبان‌ها شده‌است. در کمتر زبانی فرهنگ واژگانی چون دهخدا (در ۱۸ جلد) یا فرهنگ سخن (در ۸ جلد) دیده می‌شود.^[۱۰]

زبان فارسی از زبان کهن تر فارسی میانه (یا پهلوی) و آن نیز خود از فارسی باستان سرچشمه گرفته‌است. این دو زبان کهن تر برخاسته از ناحیهٔ و مرزبوم تاریخی و باستانی پارس در نزدیک استان امروزی فارس در جنوب ایران هستند. فارسی میانه به‌عنوان گویش رسمی در زمان ساسانیان در دیگر سرزمین‌های ایرانی گسترش بسیاری یافت به گونه‌ای که در خراسان بزرگ جایگزین زبان‌های پارتی و بلخی شد و بخش‌های بزرگی از خوارزمی‌زبانان و سغدی‌زبانان نیز فارسی‌زبان شدند.^[۱۱] گویشی از فارسی میانه که با گذشت زمان و دیرتر فارسی دری نام گرفت پس از اسلام به عنوان گویش استاندارد نوشتاری در خراسان پا گرفت و این بار با گسترش به سوی غرب به ناحیه و مرزبوم پارس و دیگر نقاط و بوم‌های ایران بازگشت.

بر پایهٔ نتایج و برایندهای سرشماری سال ۱۳۷۵ دربارهٔ ترکیب و چیدمان قومی و تباری مردم ایران، جمعیت و آمار پارسی‌زبان‌ها نزدیک ۷۳ تا ۷۵ درصد و آمار ایران است.این آمار نشان می‌دهد که ۸۲ تا ۸۳ درصد مردم «فارسی» سخن می‌گویند و ۸۶ درصد از آن‌ها تنها فارسی را می‌دانند.^[۱۲]

فارسی، زبان نخست ۲۰ میلیون تَن در افغانستان، ۵ میلیون تَن در تاجیکستان،^[۱۳] و در ازبکستان حدود ۷ میلیون تَن است.^[۱۴][۱۵] زبان فارسی گویشورانی نیز در هند و پاکستان دارد (نگاه: زبان فارسی در شبه‌قاره هندوستان). با توجه و رویکرد به رسمی بودن زبان فارسی در ایران، افغانستان و تاجیکستان و چیرگی گویشوران دیگر زبان‌ها بدان به عنوان زبان دوم روی هم‌رفته می‌توان شمار فارسی‌گویان جهان را نزدیک ۱۱۰ میلیون تن برآورد کرد.^[۱] زبان فارسی نهمین زبان پرکاربرد در محتوا و درونمایه وب و بالاتر از عربی و ترکی و سایر زبان‌های خاورمیانه است.^[۱۶] همچنین ویکی‌پدیای فارسی از نظر تعداد مقالات در میان بقیه پروژه‌های بنیاد ویکی‌مدیا رتبه هجدهم را دارد.^[۱۷]

 

ویکی‌پدیا چیست؟

پاسخ: برای آنکه به‌درستی بیاموزید که ویکی‌پدیا چیست، می‌توانید پنج بنیاد ویکی‌پدیا را مطالعه‌کنید.

به طور خلاصه می‌توان گفت:

ویکی‌پدیا یک دانش‌نامه است و دانش‌نامه مجموعه‌ای از نوشتارهای خلاصه برای پوشش‌دادن اطلاعات تمام عرصه‌های دانسته‌های بشری است. ویکی‌پدیا جای مطالب نامعتبر، تمرین مقاله‌نویسی، دموکراسی، وبلاگ و تالار گفتگو نیست. برای آشنایی کامل با ویکی‌پدیا، با کلیک بر «اینجا» پنج بنیاد ویکی‌پدیا را مطالعه کنید، تمام قوانین و مقررات ویکی‌پدیا را می‌توان با اجماع کاربران و رعایت این پنج اصل تغییر داد. همچنین، این صفحه را که ویکی‌پدیا را در هشت واژه تعریف نموده و برای معنای هر واژه نیز توضیح داده است؛ ببینید.

ویکی‌پدیا:آشنایی با دانشنامه

ویکی‌پدیا دانش‌نامه‌ای است همگانی و آزاد؛ بدین معنی که همه می‌توانند به نوشتن و ویرایش نوشتارهای موجود در آن بپردازند. البته این نوشتارها و ویرایش‌ها باید مطابق با اساس‌نامهٔ ویکی‌پدیا باشند؛ یعنی مطالب بی‌طرفانه و بدون پایمال کردن حق نشر دیگران نوشته شده باشند. مدیریت بررسی نوشتارها توسط خودِ کاربران انجام می‌شود. کسانی که در امر تکمیل این پروژهٔ بی‌پایان مشارکت می‌کنند، به هم‌زبانان خود یاری رسانده‌اند تا در امر گردآوری بی‌همتاترین دانشنامه جهانی سهمی داشته باشند.

دانشنامه ویکی‌پدیا هم‌زمان به بسیاری از زبان‌ها نوشته می‌شود و همکاران آن افرادی از سراسر جهان‌اند و هرکسی می‌تواند به رشد آن کمک کند. این دانشنامه از زمان تولد تاکنون رشد بسیار سریعی داشته و بزرگترین وب‌گاه دانشنامه‌ای با بیش از ۸۰ میلیون بازدید کننده در ماه است و بیش از ۹۰٬۰۰۰ کاربر فعال دارد که بر روی بیش از ۱۸٬۰۰۰٬۰۰۰ مقاله به ۲۷۰ زبان کار می‌کنند. در ویکی‌پدیای فارسی تا این لحظه ۷۳۱٬۷۰۵ مقاله وجود دارد و هر روز هزاران کاربر از این دانشنامه بازدید می‌کنند.

شکل و حالت همکاری گروهی که در دانشنامه ویکی‌پدیا ایجاد شده را می‌توان بی‌سابقه دانست. اصول هوشمندانه‌ای که ویکی‌پدیا بر پایه آن‌ها بنا شده باعث شده‌است که این مجموعه از اطلاعات با پویایی دائمی به سوی تکمیل شدن و تکامل پیش برود. ویکی‌پدیا را می‌شود به مثابه انسان بزرگ و خردمند در نظر گرفت که سلول‌های پیکره‌اش از میلیون‌ها انسان فعال تشکیل یافته ا